URMAR IBN AL-KHATTAB (AD 586 – 644)
Fimnak cu Pathian Sin in a ra mi a si!
 
Urmar Ibn Al-Khattab cu Muslim Khalifa upa vialte lakah pahnihnak Khalifa (asi loah) rumra a ngei bik Khalifa pakhat a si. Amah hi lamkaltu Muhammad he chankhat chuak mino pakhat a si i lamkaltu bantuk in Macca khua ah a rak chuak. A chuah kum taktak cu hngalh a si lo i 586 kum ah a si lai tiah ruah damh a si.

Umar cu Muhammah le Islam biaknak kha a rak dotu le a huabik tu Islam ral a rak si. Asinain ruah lo piin Islam biaknak kha a rak cohlan tikah cun Islam biaknak caah a t.hawngt.ha bikmi riant.uantu t.ha a rak si. Pual Khrihfa biaknak i aa rak i thlennak he kan tahchunh ahcun cinkenawk thlak taktak a si. Umar cu Muhammad he aa naihniam bik minung le rinhchanmi minung a rak si i Muhammad he an nun chung kut tlaih in rian an rak t.uant.i.

632 kum ah Muhammad nih amah changtu ding minung rak chia cia loin a nunnak a rak liam. Umar nih Muhmammad he aa niahniam bik a hnuzul a si i Muhammad a pu (a nupi a pa) zong a simi Abu Bakr kha hruaitu dingah a thimpi hna. Hi ruangah nawlngeihnak i cuhnak le buaibainak pakhat hmanh a rak um lo. Abu Bakr cu a hmasatbi Khalifar (Mohammad a chaangtu) a rak si. Abu Bakr cu hruaitu t.ha pakhat a rak si. Asinain Khalifa in a t.uan kum khat a tlin hnuah a nunnak a rak liam. Amah zong nih cun Umar t.hiamt.hiam kha amah chaangtu Khalifa t.uan dingah hmaisuang in a rak thim. Hi caan zongah hin zei bantuk buaibainak hmanh a rak chuak lo. Umar cu 634 kum in 644 kum tiang saupi Khalifa a rak t.uan. Persia miphun salpa pakhat nih a rak thah ruangah Madina khua ah a rak thi. Umar cu a thih lai ah amah a rak chaangtu dingah minung 6 a rak thim chung hna. Hi caan zongah hin zei bantuk thisen chuahnak le buaibainak hmanh a rak chuak lo. Uthman cu Urman nih a rak thim chungmi minung 6 chungin an rak thim i 644 kum in 656 kum tiang Khalifa a rak t.uan.

Umar nih kum 10 chung Khalifa a rak t.uan lio ah hin Arab nih a biapi ngaimi teinak tampi an rak ngah. Umar nih Khalifaa a rak t.uan tlawmpal ah mah lio chan i a t.hawngt.ha bikmi Byzantine Empire kuttang simi Seria le Palestine kha an rak lak khawh. Yarmouk (636) ralpuai ah Arab pawl nih Byzantine ralkap pawl cu an rak tei hna i an rak dawi khawh dih hna. Mah kum t.hiamt.hiam ah Damascus zong an rak lak khawh i a hnu kum hnih ahcun Jerusalem zong an kuttang ah a rak tla. 641 kum ah Arab pawl nih Palestine le Syria cu an rak tei khawh cikcek i atu lio Turkey ram ting an rak lak khawh. 639 kum ah Arab ralkap pawl nih cun Byzantine kuttang i a ummi Egypt ram cu an rak tuk i kum thum chung an tuk hnu ah teinak an rak hmu.

Persia miphun uknak Sassanid Empire kuttang i a rak ummi Iraq zong cu Arab pawl nih an rak tuk i an rak tei. Hi ral tuknak cu Umnar nih Khalifa a rak t.uan hlan in an rak thawk cangmi a si. 641 kum ah Iraq ram pumpi Arab kuttang ah a rak tla dih. Mah lawng si loin Arab ralkapbu pawl cu Persia zong kha an rak tuk i Nihawand (642) ralpuai ahcun Sassanid Empire ralkap pawl cu an rak tei dih hna. 644 kum i Urmar a rak thih hnu zongah Arab ralkap hna i an raltuknak teinak cu a rak dai kho rih hlei lo. Nichuahlei ah Persia tiang an rak tei hna i nitlaklei ah chaklei Africa leit.hen tiang teinak an rak ngah i an ram a rak kau chin thluahmah.

Umar nih a rak hmuhmi teinak a biapitnak cu saupi a rak hmunh caah a si. Iran ram pumpi an rak lak i Muslim ram ah an rak ser khawh hnu cun Iran cu Arab uknak kuttang in luatnak an rak ngah. Seria, Iraq le Egypt hna tu cu luatnak an rak ngah lo. Mah ram hna cu Arab kuttang ram ah an rak tla i nihin ni tiang an si peng rih ko.

Umar cu a ralkapbu pawl nih an teimi ram hna uk khawhnak ding caah policy pawl a rak chiah piak hna. Arab pawl kha an teimi hmunhma hna ah hawi hleiin thilt.ha a ngah khomi miphun ah a rak ser hna. Ukmi miphun hna nih teinak a hmumi Muslim (a tam deuh cu Arab) hna kha ngunkhuai pek a si lai. Hiti tuah hnu lawngah dai le rem in kan chuak lai. A bikin Islam biaknak lut dingin hramhram in nan sawm hna lai lo tiah phunglam a rak ser piak hna. Hi a cunglei phunglam nih hin Arab hna nih an ngahmi teinak cu biaknak lei teinak a si tuk rua lo hlah maw tiah ruahawk a um.

Umar tuahsernak hna cu mi mit a hlang ngaimi tuahsernak tampi a um. Mohammad a thih hnu Islam biaknak karhchonak dingah hin Umar hi a biapibik mi minung a si. Amah nih hin hi tluk in teinak hmu hlah sehlaw cu Islam biaknak hi nihin ni bantuk in kaupi in a karh hnga ma ti hi ruahawk ngaingai a si. Cu lengah amah chan in teinak an rak hmuhmi ram hna cu nihin ni tiang Arab ram kuttang ah an um peng rih. Asinain hi bantuk teinak hmuh khawhnak ding ca i upatnak pek ding caah cun riant.uan a rak thawk hmasattu lamkaltu Mohammad riant.uannak kha hmaisuangin upat pek ding a si ti cu a fiang tukmi a si. Cun Umar i a biapitnak kan kal tak a si zong le ningzahawk tlak ngaimi palhnak pakhat kan tuah a si fawn lai. A rak hmuh khawhmi teinak hna hi Mohammad nih thi a rak rawnh ciami lungput ruangah an si ding lo. Amah hruainak a t.hat tuk ruang zongah a si fawn lo. A cheukhat cu an si a hauh caah amah tein a rak cangmi thil tampi a rak um ve ko.

Comments