HALKHA... THE CAPITAL OF REPUBLIC OF CHINLAND
HALKHA... THE CAPITAL OF REPUBLIC OF CHINLAND
British colony chan lio ah kan lairam cu divide and rule policy in an rak kan uk i, kuki hills, lushai hills, chitagong hill tracks le chin hills ti hna in commissioner ci kim tang ah an rak kan then, hi2 a ruang bik cu kan tanrual i kan ngan ding kha an tih. cu nih cun chin miphun cu vawleicung ralpi pahnihnak hnu ah ram pathum India, Bangladesh le Burma tiin kan i then lan...kan nih chungkhar hi kan pi le kan pu chan in sangau khua a hlum mi, khua tlak thawkin tu tiang a um ko rih mi kan si a bikin congthak phun hi inn 18 hrawng kan um rih, cu bantuk British in cozah nih lairam a rak suaksam lio ah cun Sangau khua zawng a bau ve lo,south lushai hills tangah a rak um, ""kapu ziah cu ti ko i an rak in chawr lio hna ah cun zeihmanh tuah lo in maw nan um ko" tiin biahalnak ka rak siampiak lio ah a ka leh mi cu, "ka fa kapa le pawl nih khan cun an rak doh ve len ko hna, mirang missionary lairam i an rak luh timh lio zawng ah khan uiril zam i, a pal mi paoh cu nan lu kan in tan hna lai tiin mirang phungchim pawl a rak thrawl tu hna lak zawng ah kan phun hi an rak i tel ve cu ruangah pei kan chungkhar nih thluachuah kan hmuh khawh lonak cu a si"" hi a rak ka ti..
Sangau khua cu british chan lio ah. lushai hills tang i a rak um tawn mi kha a tu tiang ah, a si lan i, tu cun CHIN phun teng pakhat mizo phun chuankhan in mizoram ti a si cang i, India cozah uknak tangah kan um ko rih, indian cozah kut tang i chuak ding hin Pu.Laldenga nih 1996-1987 tiang lai pasaltha nunnak tampi liam in india ralkap a rak tuk cang nain kan tanrual lo caah a tlam a tling kho rih loh(rak hngak deuh rih ko uh)...
Kum 2012 kan vung phan ka kum le ka catang nih a sang chin ve thluamah, college kai ding ka si ve cang caah tang 11 le 12 ka kai nak thlanglei lairam i kan khawpi Aizawl cu ka panh rih hawi, vanthat maw kan ti hnga ka mark hmuh a tlawm na lakah, mizoram college tha bik an timi (biatak) Pachhunga University College ah ka min khumh ding in an ka thim ve... colleg kal pah zawng hin kan ram le miphun caah tuan khawh a si ko ti kha ka lungchung ah a lut lengmang, kan Political Science lecturure nih Laldeng hmuitinh le saduhthah a chim tawn lio le kan History professor JV.Hluna nih CHINLUNG tuanbia ram pathum tang i kan luh daan an von kan chimh le bang hin cun mitthli tla tawk an um...
Ram le miphun ca i ka riantuan hmasa bik si ding in, 2012.dipa ah khan LALC tolrel nak in Khawthlanglei laitlang khualepi Halkha phan i CACC tong ding in an ka thim ve... ka ngaih tuk... kapa nih "ka fa kawl ralkap hna nih hin an rak in tlaih sual la i, nangmah ah bochannak tampi kan ngeih mi hi mit thep karah a ziam dih sual lai ka phang ngai a"a ti len hnu zawngah "kapa pathian nih a umpi mi cu an lam a tluang na ti tawn kha mu, kapu nih a thih hlan ah khan pathian nih in umpi seh a rak ka ti, kawl ralkap nak i a thrawng deuh mi pei . lai miphun nih kan ngeih fawm cu "ka ti i , kai thawh thiam2...
Ka kal lai ah ka hawi le sin i ka chim ta mi cu "" khah, zalonnak (independence) kan hmuh tik ah khawzei hi hme capital dingah a tha bik hnga.? aizawl hi maw, chorachanpur hi maw halkha hi dek ti va zauh ding in ka kal lai hih, nan nam rak i tat uh ) tiin ka capo ta hna,Hi ti halkha ka phanh hlan ah hin, ka mitthlam in vawi tampi ka kal cang ka lung a ka len tuk tawn hmuh bal lo mi halkha ka ngai tawn.."" laitlang ka phan lai i a nuam tuk te lai lai miphun dihlak an tling lai va si kaw a vanram fate ka va tlawng ko la hih" ka ti tawn...
Semnak lungrawn sangau khua cun ka pa thlacamnak theipeng bu in, kan i thawh . laitlang cu kan vawng lut i Thau khua kan vong phanah khin ka khuaruah a har ter ngai mi pakhat a um colh,(ka chim rih lai loh) thantlang kan phanh hnu le bang cun ka ngaihchia tuk cang... Republic of Chinland khawpi ding i ka rak i hual tawn mi Halkha kan phanh hnu le bang cun, mitthlli he a thli te in, ekin ah ka trap... cu cu zeidang bia a si lo... Laimi hi lairam ah khual kan si cang. a hlan kum 100 liamcia ah hmunkhat te ah hla a sa ti tawn mi kan lairam kha tu cun hmunthum ah i hua ngai le i si ca ngai in kan i hrocer cang. ( halkha kan phan lai i, an khaw luh lai ah nganpi in ""HALKHA NA RAK PHAN CANG" ti mi signboard kha lai holh tein an tar lai i, cu ve bang falam,teddim.matu, kanpalet, paletwa le tonzang hna zawngah an mah le tlang holh cio in an rak tar ve hna lai tiin ka ruah mi kha. zanmang an si, cu nih cun pei ka mitthli cu an hnuh cu... kawl holh lawngte an si i, a hlan kan lairam lairim nam mi, kum 100 liamcia i pupa hna he zuun rauthla in kan rak trol tawn mi kan vawlei le kan kan holh biafang hna zawng kha cu, miphundang holh nih a rak nek viar hna...lai holh a si tung lomi, lai holh in kan ngeih ve ko tung mi,kawl holh in an chim hra hram mi khi a tam tuk...
Kan rian kan lim hnu ah khawthlanglei lairamah ah ka kir than... kapu cu dam rih sehlaw ka ngaihchiatnak vialte cim lakin ka chimh hnga i, a tang cungah kai trah sek hnga... kapa nih ""kafa halkha cu zeithla a lawh a nuam maw ?"tiin bia a ka hal mi zawng.."" kapa ka ruah bantuk hin kan ram le miphun hi kan rak sunhsak loh, kapu i a chim tawn mi miphun raltha kansi a ti tawn mi zawng kha a hman rua lo... a tu chan kan nunphung cu pot i an cin mi pangpar bantuk khi a si, laimi hi kan ram le miphun lawng kan rak dawt i,kan holh dawt nak cang kan thei lo,, holh dang kan uar tuk,,, "ka ti i, ka lungsi lo nak vialte ka chimh dih...
British colony chan lio ah kan lairam cu divide and rule policy in an rak kan uk i, kuki hills, lushai hills, chitagong hill tracks le chin hills ti hna in commissioner ci kim tang ah an rak kan then, hi2 a ruang bik cu kan tanrual i kan ngan ding kha an tih. cu nih cun chin miphun cu vawleicung ralpi pahnihnak hnu ah ram pathum India, Bangladesh le Burma tiin kan i then lan...kan nih chungkhar hi kan pi le kan pu chan in sangau khua a hlum mi, khua tlak thawkin tu tiang a um ko rih mi kan si a bikin congthak phun hi inn 18 hrawng kan um rih, cu bantuk British in cozah nih lairam a rak suaksam lio ah cun Sangau khua zawng a bau ve lo,south lushai hills tangah a rak um, ""kapu ziah cu ti ko i an rak in chawr lio hna ah cun zeihmanh tuah lo in maw nan um ko" tiin biahalnak ka rak siampiak lio ah a ka leh mi cu, "ka fa kapa le pawl nih khan cun an rak doh ve len ko hna, mirang missionary lairam i an rak luh timh lio zawng ah khan uiril zam i, a pal mi paoh cu nan lu kan in tan hna lai tiin mirang phungchim pawl a rak thrawl tu hna lak zawng ah kan phun hi an rak i tel ve cu ruangah pei kan chungkhar nih thluachuah kan hmuh khawh lonak cu a si"" hi a rak ka ti..
Sangau khua cu british chan lio ah. lushai hills tang i a rak um tawn mi kha a tu tiang ah, a si lan i, tu cun CHIN phun teng pakhat mizo phun chuankhan in mizoram ti a si cang i, India cozah uknak tangah kan um ko rih, indian cozah kut tang i chuak ding hin Pu.Laldenga nih 1996-1987 tiang lai pasaltha nunnak tampi liam in india ralkap a rak tuk cang nain kan tanrual lo caah a tlam a tling kho rih loh(rak hngak deuh rih ko uh)...
Kum 2012 kan vung phan ka kum le ka catang nih a sang chin ve thluamah, college kai ding ka si ve cang caah tang 11 le 12 ka kai nak thlanglei lairam i kan khawpi Aizawl cu ka panh rih hawi, vanthat maw kan ti hnga ka mark hmuh a tlawm na lakah, mizoram college tha bik an timi (biatak) Pachhunga University College ah ka min khumh ding in an ka thim ve... colleg kal pah zawng hin kan ram le miphun caah tuan khawh a si ko ti kha ka lungchung ah a lut lengmang, kan Political Science lecturure nih Laldeng hmuitinh le saduhthah a chim tawn lio le kan History professor JV.Hluna nih CHINLUNG tuanbia ram pathum tang i kan luh daan an von kan chimh le bang hin cun mitthli tla tawk an um...
Ram le miphun ca i ka riantuan hmasa bik si ding in, 2012.dipa ah khan LALC tolrel nak in Khawthlanglei laitlang khualepi Halkha phan i CACC tong ding in an ka thim ve... ka ngaih tuk... kapa nih "ka fa kawl ralkap hna nih hin an rak in tlaih sual la i, nangmah ah bochannak tampi kan ngeih mi hi mit thep karah a ziam dih sual lai ka phang ngai a"a ti len hnu zawngah "kapa pathian nih a umpi mi cu an lam a tluang na ti tawn kha mu, kapu nih a thih hlan ah khan pathian nih in umpi seh a rak ka ti, kawl ralkap nak i a thrawng deuh mi pei . lai miphun nih kan ngeih fawm cu "ka ti i , kai thawh thiam2...
Ka kal lai ah ka hawi le sin i ka chim ta mi cu "" khah, zalonnak (independence) kan hmuh tik ah khawzei hi hme capital dingah a tha bik hnga.? aizawl hi maw, chorachanpur hi maw halkha hi dek ti va zauh ding in ka kal lai hih, nan nam rak i tat uh ) tiin ka capo ta hna,Hi ti halkha ka phanh hlan ah hin, ka mitthlam in vawi tampi ka kal cang ka lung a ka len tuk tawn hmuh bal lo mi halkha ka ngai tawn.."" laitlang ka phan lai i a nuam tuk te lai lai miphun dihlak an tling lai va si kaw a vanram fate ka va tlawng ko la hih" ka ti tawn...
Semnak lungrawn sangau khua cun ka pa thlacamnak theipeng bu in, kan i thawh . laitlang cu kan vawng lut i Thau khua kan vong phanah khin ka khuaruah a har ter ngai mi pakhat a um colh,(ka chim rih lai loh) thantlang kan phanh hnu le bang cun ka ngaihchia tuk cang... Republic of Chinland khawpi ding i ka rak i hual tawn mi Halkha kan phanh hnu le bang cun, mitthlli he a thli te in, ekin ah ka trap... cu cu zeidang bia a si lo... Laimi hi lairam ah khual kan si cang. a hlan kum 100 liamcia ah hmunkhat te ah hla a sa ti tawn mi kan lairam kha tu cun hmunthum ah i hua ngai le i si ca ngai in kan i hrocer cang. ( halkha kan phan lai i, an khaw luh lai ah nganpi in ""HALKHA NA RAK PHAN CANG" ti mi signboard kha lai holh tein an tar lai i, cu ve bang falam,teddim.matu, kanpalet, paletwa le tonzang hna zawngah an mah le tlang holh cio in an rak tar ve hna lai tiin ka ruah mi kha. zanmang an si, cu nih cun pei ka mitthli cu an hnuh cu... kawl holh lawngte an si i, a hlan kan lairam lairim nam mi, kum 100 liamcia i pupa hna he zuun rauthla in kan rak trol tawn mi kan vawlei le kan kan holh biafang hna zawng kha cu, miphundang holh nih a rak nek viar hna...lai holh a si tung lomi, lai holh in kan ngeih ve ko tung mi,kawl holh in an chim hra hram mi khi a tam tuk...
Kan rian kan lim hnu ah khawthlanglei lairamah ah ka kir than... kapu cu dam rih sehlaw ka ngaihchiatnak vialte cim lakin ka chimh hnga i, a tang cungah kai trah sek hnga... kapa nih ""kafa halkha cu zeithla a lawh a nuam maw ?"tiin bia a ka hal mi zawng.."" kapa ka ruah bantuk hin kan ram le miphun hi kan rak sunhsak loh, kapu i a chim tawn mi miphun raltha kansi a ti tawn mi zawng kha a hman rua lo... a tu chan kan nunphung cu pot i an cin mi pangpar bantuk khi a si, laimi hi kan ram le miphun lawng kan rak dawt i,kan holh dawt nak cang kan thei lo,, holh dang kan uar tuk,,, "ka ti i, ka lungsi lo nak vialte ka chimh dih...
""Pathian cu aa ngaihchih ko hnga dah kaw,a thin kha a dam ko hnga dah kaw...cuti a si ah cun kan nih cu thi lo in kan um ko hnga,,"ati.""pathian nih an tuah mi kha a hmuh i an ziaza tha lo an hlawt kha a hmuh tikah,, aa ngaichih i an cungah ka tlunter lai a ti mi thatlonak kha a tlunter than lo..Johan.3:9-10....
""Keimah aa ka tanh lomi cu a ka ral mi an si; pumhkhawmh aa ka bawm lomi cu a thektu an si.."" Matthaia.12:30..
Comments