MO KHUAL LE A HNEPHNAWP 19. Sept. 2017: Pune University. The Phongpi Post ( ONP) Cattialtu : Zataithang ( Dawtzuun)

MO KHUAL LE A HNEPHNAWP


19. Sept. 2017: Pune University.

 The Phongpi Post ( ONP)


Cattialtu : Zataithang ( Dawtzuun)


Minung cu Nu a si maw Pa a siah, vawilei i a sem chan le a nun chan cu chungkhar dirh i tefa thlau/hrin awkah a si. 'Nu te chuak Pa ca, Pa te chuak Nu ca' tiah Phung bia zong kan ngei.

Minung cu amah lawng in khua a sak cun tlam a tlin khawh lo caah Pathian nih Mipa(Adam) a ser khawh bakin a hnak ruh a lak i a minung hawi a serpiak i a minah Minu tiah a bunh ti kan theih.

Cuve bangin minung vialte nih a mui tthain chia deuh, pumrua ttha in fa deuh kan si zongah kanmah le phak tawk le phu tawk cioin vawlei kan nun chungah kan kawppi ding kan i kawl hna i Nupi le va kan i ngei tawn hna i, tefa thlauin khua kan sa tawn. A nei ve rih lomi zong nih kanmah phak tawk cio kan i kawl hna hi mu. Cucu Pathian nih a ka ser chan tlam a tlin nak hnga a si.

Le, kan biatlangah khin luh i tim hna u sih luau. Kan khua hi atu chan, kum kul(20) hrawng liam cia ttang khan chut hna u sih law, minung kan tthangcho i mifim le cathiam deuh zong kan karh ve lengmang. Khualkhua mi hna zong nih kan khua hi a tlangpi thuin muidawh tamnak khua tiah an rak ti tawnmi a si. Cu lioah tthangthar deuh le mithiam deuh kan rak neihmi hna le kan neih cuahmahmi hna zong nih an kawppi ding an kawlah  kanmah khua chuak a tthimi le vami an tlawm ngai ngai. Hi hi zeiruangah dah a si timi na ruat bal maw? Ruat phu tak tak a si. Cathiam kan neihmi hna le nih khual khuami an tthitmi hna le an vatmi hna hi khahlan deuh ttang zongin a rak si i, cathiam silomi hna zong nih kan khuami te a tthi/va-mi an rak tlawm ngai. 'Pa tan khua' kan sinak nih a fianh ngai in ka theih.

Mi cheu nih, "Kan Cathiam deuh le hna nih kan mah khuami tthi loin khual khuami nan van tthit i nan vat tawn hna hi a pawi tak tak, kanmah khuami hna hi tthi hna u law kap khatin thluachuakmi nan si lai" tiah a timi ka theih pah hna i cu cu keimah pumpak nih ka hmuh ning zong a rak si ve. Cu lioah zei ruangah dah Mo khual le Makpa khual cu kan neih? Kan khuami, mi khualkhua zongnih muidawh le ttha an timi hna khat-tthup an um lioah ti hi ruah phu le bia halnak ngan ngai a si ruangah le kanmah le mah hmailei caan zel zongah kan i upat i kan i tthit/vat khawh nak a si sualah tiin ka hmuh ning, hi biahalnak hi leh/chan ka hun tim lai.

Kan khua cu a hme i minung nih kan tlawm ruangah mikip kan sining hi kan i thei fiang ngai ngai. Greek biafim nih, " Nupi le va na kawl ding a si cun na chuah/pian hlan kum 20-ah hawl" a ti i. Cu nih a sawh duhmi cu nupi le va ding i neih/tthit hi thil namen a silo ruangah le nunchung daih ding a si ruangah fimkhur a hau i, kan kawppi hna ding cu mi zeibantuk dah an si, zei bantuk chungkhar in dah a chuakmi an si le, mi kutzo le hnam ngei hna an si maw ti tiangin rak i hlathlai a si tawn. Cuhna he tefa thlau lai cu an ttih hna caah a si.

Greek mi lawng siloin kan pi le pu chanin Laimi zongah a rak si ve. Phun sang deuh nih anmah phun tlukpi ngeih an timh hna i phun fa deuh le chia deuh hna cu hrial an si tawn. An i duh i an i dawt cukmak ko zongah phen le pelh ter an si tawn. Cucu kan tuanbia le kan hla cuang nih fiang tein a langhter.

Zei ruangah dah cuti ko cun nupi le va neih cu an rak fimkhur ti cun, Nuva i ngeih/tthitumh hi Risk(zawndamh) lak a si caah i hal/remlo tak tak bu-i i kawp/nun hnawh loawk tthalo dirhmun i dir hi vawlei i Hell ram temnak pakhat a si ruangah a si.

A sinain cu bantuk cun minung kan i hlathlai tikah a hote chungkhar hmanh tlam a tling ding cu kan rak um lo.

Kan khua cu a hme i minung nih kan tlawm fawn caah kan hrik le tthat, kan zia le za tiangin kan i thei cik cek hna ka ti cang kha mu. Cu ruangah cun a hote paoh hi kanmah le phak tawk cioin kan rak i tah/cuai kan rak i thlai cio hna cu si kaw kan tlinlonak kan rak i theihpiak tuk hna caah a rak si.

Cun, Nungak le tlangval kan um lulh cio hna i kan mah le i hoih ning cioin kan i lengkai hna i kan i helh in kan i duh/ngaizawng ve tawn hna. Nungak tlangval i ngaihzawnnak le i duhnak hi cu a kumhlun lo caah i thenhmal caan a hawng chuak i midang he zong caan a rauh deuh cun kan hun i kawp tthan ko hna. A sinain kan khua cu a hmet ruang le minung kan tlawm ruangah nungak le tlangval umchun zong cu hawi le kawm viar kan rak si hawi i, kan ngaihzawn le kha kan hawinu/hawipa ngaihzawn tthing hna an rak silo kho loh. Cu hleiah kan hawi le ngaihzawn le tthing an si cu 'Dawtnak micaw' timi ruangah ngaihthiam khawh a rak si ko. Lung tling tein ai pawmmi zong tampi kan um ko hna.

A sina bel tein, mah hawi le ngaihzawn sa rumro van i ngaihzawn cu i phuhrun a fah teh lul cang he, " Mah cu nih a vawihnih cang" hei ti, "Mah cu le bang nih cun ai cawmh hnuah a din rih" ti a van si hawi hin cun, Cu bantuk i a rak tuahtu kan hawi le cu chim lo midang mithmai hmanh khi khah a si lo teh!

Tlangval pawl lah nih a hlan chan, thangchuah nak le pialral kalnak phunphai i an rak ruah lio bang, Uan sa teh nak le i ti zeimaw nakah kan rak hman fawn i, kan titi nakah heh tiah kan hei chim. Mi pakhat sin kan chim cang cun 'Bia le Thlitu' ti kha khawkhur a khat colh. Chinchapah, mah cu zong nih a Hrenh ti si hawi! Cubantuk cu a ho nih dah 'Thi ko ning ka dawt nangmah ruangah' a ti hnga? Cu tluk a si ko buah, a hna ai cheh i, "Mi sual e an in ti zongah kan dawt tthiam tthiam ko" a titu dawtnak cu a fek lai i a dawtu pa cu " Pa ralttha" a si hnga!

Kan i theih fian tuk hna caah, nungak Virgin le Virgin lo, an chetsual siloin cetfuh nak hmunhma tiang kan i thei hna i cu nih cun kan nungak le pawl sining le dirhmun a niamter tak tak.

Cu ruang cun kan nungak le pawl kan cah duhmi hna cu, 'Nan nun siang tuk hlah uh/ Nun si deuh cang uh' ti hi si.

Nang lo cun ka tlei lo i, kan dawt tak tak. Ka sining dih lakin kan dawt i, na ka dawt ve cun tiin Pa nih a tlawm khawh chungin a thiamnak le zeinak umekin an thlem zongah i zumh hlah. Nangmah ruang cun 'Thi ko ning' ti hna cu Lih! A hritlan le khuasih hnihkhat hmanh ah hngep-hngap si/damdawi a ei tawn ti theiin mipa dangnal ah tlu ruam lai cih ti hi kan chim duh.

Cu ve bangin,  nih kan ngaihzawng le a kan duh cukmakmi le an duh nalo i heh maw tiin kan thlemhmi hna le mualpho ttih ngawih ngawih i a ummi, thlemhpah, hro pah, thahrum he hna kan beih pah hna ruang i kan sualpimi nu hna hi kan sualpi hna hnu pinah an thang va chiat le i tikhawhnak i va chim phuan khi hmang hna hlah u sih. Kan duh huaha lomi hna lebang hi cu sualpi loah a ttha cem.

Minung kan si caah, mi tlamtling le pangngai hrang cun nu le pa hmunkhat kan um cun tisa duhnak hi a tho zau i, i sum khawh hi a har ngai ve tawn. Nuva si hlan i nuva sinak va tuah hi SUAL a si caah kan tuahhawk a si lo i, sual a si kan theih bu i Pathian duhlo ning i kan tuah ko pinah cun vei i thangchiat len hi a herh lo. Nuva sinak (presex) nuva si hlan i hman hna i chimkhawhnak le i uahnak hna i rak hman hi hruh a si pinah thil zahthlak ngai a si.

Hi bantukin kan i sum khawh lo caah kan tuahpi mi hna poah kha kan nupi le va ding an silo caah nupi dang, va dang ngei ding an si i, cu hna cu an nupi le va ding nih an theihlo cun hnangam tein an pawm khawh hna si. Hi bantuk chim ruangah ai nei ding bak si cangmi ai pelhmi an um len cang. Cu ruangah cun a ho kan siah fimkhur tein kan nun kan hman a hau i, kan rak palh sual a si zongah kanmah palh te khan palh ko u sih. Chim len hna hlah u sih.

Cun, mah hi presex vang hin mi ai daw cukmakmi zong i ngei thiamlo in tampi an um kho i, cu hna nih cun anmah le i zumhtawknak an thlau pinah an zahawmnak an thlau. A hleiin NU nih. Cu nih a chuahpimi cu mi pangngai i rak ruahmi kha zei huaha i rellomi he i tthitumh nakah a hruai hna i, i lunghrinhnak le zei i rellonak a chuahpi caah i dawtnak theipar a tlai kholo i chungkua kehchia(broken family) a chuak tawn.

Cu broken Family tangin a tthangmi fanau nih cun i zohkenhnak le cawnpiaknak mumal a dawnlo caah chungkhar le khawtlang nunah buainak a chuah i, retheih/sifahnak khurah a kan luhpi caah kan ram i tawlrelnak le politics tiang ah hngong ttha lo a ngei tawn ti hi ka hmuh ning a si.

A cung lei i ka chim cia bang khin, minung ai thei fiang tukmi hna cu khua fa teah kan nungtti hna i, kan mah le mah cu heh tiah cuai kan rak i thlai tawn hna caah le, 'cu nih kha nih cutin a ti' hei ti, 'a cu cu kha kha tlat, zoh bang a si lo' hei ti te hna ruangah le thil dang tampi zong a um tthup ko lai, kan i hmuh dan a dik ti lo i, pakhat le pakhat i upat le i cawisan nak cun i sawi le i ceih in kan tlak i, mah le khuami te, theihfianmi te tthit a duh ngaimi kan Cathiam hmasa le tuliomi zong nih khualkhua mi an tthit nak hi a si tiah ka ruah.

A ruang cu ai lo dih hna lai lo i, ka chimmi ruang i mo khual ngei cu an si dih lai lo. An i dawtnak ruangah damchung i nunhnawh awkah an i thim bia cu a si bak ko lai buah, kanmah khua chuak te kha dawt khawh le nunpi khawh an si ve komi, hiti i khualmi an rak thim tawnnak hi cu kapkhat lei cun kan i theihfian tuk nak hi a si bak ko tiah ka ruah.

Cun, khualmi hna cu mi zei lengluang khi an va si lo kho men i, kan khuami nak reng lo zong an rak si kho men ko. A sinain khualkhuami hna cu kan hawipa maw nih khan a thuur loh ti an fian caah le a lang i dawhah zong a si kho men ko. A biapi cem cu a si theng lai lo i duh an nun hrim hrim caah zong a si lai cu.

Kan khuami nungak hna hi khuadang nak in nan mui chiatnak le nan thatlo biknak a um lo i, khualmi hna nih kan khaw tlangval pawl an dawt hna tluk hin nan dawt ve khawh ko hna. Hlimnak, nuamhnak le lawmhnak nan pek khawh ve tuk ko hna i, zeiah an rello tu hna hi zeiah nan rel ve fawn hna loh ti zong cu a fiang ko. A sina belte, Nu le va i tthitum hna hi Risk lak a si ruangah a sikhawh hram cun mah khuami te hna he i umh hi a ttha i, mah khuami an umlo zongah mah Lai hawi, khaw chingchanmi tal va kawl khi a tluktu a um lo. Nu kan simaw Pa kan siah Miphun dang bak hna va tthit le va vat hna hi a theih cun pelh tim hna u sih law, cucu miphun tunnakah kan tuah khawh tawk zong a si mai thei e. Duhdawtnak cu kan dan/kham khawhmi a silo nain, Kawl le Kala, Mirang le Midum va dawt khawh cun Mah laihawi zong dawt khawh an si ve ko ti a fiang.

Chim ding a tam leng luang, duhthawh nih a fah ve caah ka pumpak ruahnak le hmuhning ka hun aupi ve tawn i, ka ruahning le hmuhning hi a dik cem le hman bik a si lai lo ti cu ka fiang ko. A thiam deuh le fim deuh hna cochuah nak le ruahnak dang he nan pehzulh awkah ka duhnak ka aupi ve.

A zei a siah, a ho kan siah, kan nun chungah nupi le va kawlmi le ngei ding cio kan si hna i, hawi hlei a tthami kan va hmuh khawh lo zongah kan phu tawk cu kan hmuh cio te ko hna lai. A sinain, minung nih kan nunin kan phu tawk kan timi khi a niamin a santer khawh ruangah kan nun tu hi fimkhurpi hna u sih law, hlim le lawm tein nun i zuam hna u sih.
"Maw tlangval hna, nan tlanvalnak kha lawmhnak in hmang ko u, nan tlanval lioah hin nan lung nih lawmhnak hmu ko seh. Nan duhmi kha tuah ko u, nan lung a duhmi kha hmu ko u.(Sihmahsehlaw nan tuahmi thil paoh ah khan Pathian nih bia a kan ceih lai, ti kha hngal ko u)"

Comments