LAICA CHUAHKEHNAAK TUANBIA TAWI




KAN LAICA CHUAHKEHNNAK TUANBIA TAWI
(DAL 2 NAK)



7. September.2017 : Lawngtlai
The Phongpi Post ( ONP)

Ca khomhsuattu:
L.Z.Ringlawt

LAICA TUANBIA
(DAL 2 NAK)

LAICA TUANBIA Dal 2 nak ah cun kan Lai Autonomuous District Council (Lairam) nih zeitin dah Laica cawn hram an rak thawk, zeitin dah Laica nih kan Lairam ah hmual a rak ngeih ti le LADC chung bik ah Laica cawnhram thawk a rak sinak konglam kha langhter kan van langhter lai.  Mi zapi nih kan theihhngalh, fian khawh nakhnga a biafang (catial) zong kha kanmah lei holh bantuk te a si lai i, holh hlun le holhhar tukmi zong kan hmang lem lai lo. Laica tialning te in tial zong kha kai zuam ve lai, nain kan fian cio khawh nakhnga kan pahchih deuhnak zong khi a um pah ko lai ti kha ahmaisa bik ah chim ka duh. ( Atu i kan van langhter (tial) mi hi - REPORT OF LAICA STUDY GROUP, 2016 Published by Laica Teacher Cabu hme (booklet) chungum bia tang in a si lai i; Report an tuah - chuahning  (tialning) te in Laica (Laiholh) in ka van leh (translate) ve lai.

Kum 2011, August thla ah khan Lai Students Association, General Headquarter Lawngtlai Executive Committee nih cun Laica cawnnak lei ah fakpi in kar kan hlan khawh nakhnga kan dirhmun le sining fiangfai te in rak hlathlai le fianh ding in LAICA STUDY GROUP a ser (dirh) i. Hi rian rak tuan i, a tulherh ning i hmaisuang ding in tuanvo khinh (pek) an si i, cu hna cu:

1. Chairman : C.Kapkima
2. Secretary : Salai R.Lahnim
3. Member :
i) Rev EF.Sangcem
ii) K.Hrekung
iii) LH.Lalhmunmawi
iv) Ex-Officio : K.Thankim

Cun, meeting (itonnak) ngei in, a tulherh ning in rian tuanhram thawk colh a si. Record le Document hna hlat-hlai in, mimal pumpak sin zong ah biahalnak an ngei i. Sihmanhsehlaw, Record le tuanbia runven, humhaak kong ah kan rak daithlang tuk ruang ah, a liamcia caan - kum kul le hnih hrawng  Record (document) zong kha an duhning te in an rak hmu, hlathlai kho lo. An hmuh khawhmi (kholh mi) tete hna cu ko komh in hi Report hi an rak tuah. (Atang i kan langhter lai ding mi hi a booklet chungum catial ning si lo in, 'tuanbia' bantuk in kan van langhter lai....

Sixth Schedule to the Constitution of India nih rak kan sianh cang ko hmanhseh.. Laica cawng ding in, timhtuahnak le cawn hramthawk taktak a sinak cu tlai hnupi ah a rak si. Kum 1972 April thla ah Pawi Autonomuous District Council a rak dir i, kum 1973 Jannuary ah ithimnak ngeih colh a si. Cun, Laiholh cawng dingin timhlamhnak le official language konglam hna ceihphai ceh hngap a rak si. Kum 1973 ah LADC Executive Committee nih Laiholh cawn timhlamhnak kong le official language ah hman a si khawh nakhnga biakhiahnak a rak ngei cang. Cu biakhiahnak cu pehzul'h in, Inn le lo, ram pass cathlap  zong Laica te in, caan zeimaw zat cu rak tial a si i. Lungtho ngai in kum li nga chung cu Laica kha rak kalpi (upat) a si..

Hi lio caan Laiholh biafang an hmanmi le cawnnak an kalpi ning zoh tik ah, a cheu cu a sining te si ve ko hmanhsehlaw.......Laiholh cafang komh le remh ah sullam ngei te in timhlamhnak a rak um lo ti a fiang. Cafang remh le komh kong ah a quality a sang lem lo. Curuang ah, hi lio caan i kan dirhmun (sining) zong kha a fiang ngai ko. Tahchunhnak ah : LADC symbol i kan motto - 'Boipa cu kan i huh phenh naak asi' ti in an rak tialmi cafang remhning zoh tik ah, "BOIPA" cafang ah "Boi" timi awcawi cu 'awcawi tawi' si lo in, 'awcawi sau - BAWIPA ti in an rak tial awk a si. "HUH PHENH NAAK" hi 'abstract noun' a si caah a komh in tial ding a si. "Naak" biafang ah hin vowel pahnih komh a si i, particle suffix a si ruang ah, awcawi sau si ko hmanhseh....vowel pakhat lawnglawng hman ding a si. Tc: HUHPHENHNAK. Nain, confusion um sual khawhnak - "zaang" (strength) tibantuk ah double vowel hman ding a si.

LAIHOLH thanchohnak le dirhmun cu kan LADC politics ah tampi in ai hngah ruang ah, LADC politics buainak nih a rak tumchuk ter tawn. Kum 1973 in 1976 caan chung cu lungtho ngai in rak kalpi si ko hmanhseh...mah pin ah hin cun Laica cawn nih dor lei a rak panh zuaimai ko. A ruang cu - Politics a buai i, literature hi politics siamsernak ah chawrchem awk tlak taktak si ko hmanhseh, political stability lo cun Literature le Holh zawng a thangcho kho lo. Hi bantuk politics buaitaamnak karlak ah cun Laiholh zong a ngam taktak kho lo i, a rak tumchuk (ziam) zuaimai nak kha a rak si. Hi ruang ah hin Laiholh cu hrirai tha lo tuar in, thibawh in a rak zaw peng. Sihmansehlaw, atu nai thawk in a lung a van tur detmat thaan ruang ah, ruahchanhnak le hnabeiseinak tampi he hmailei caan kan cuan kho.

Kum 1973 ah Laiholh cawn si seh tiah biakhiahnak an rak tuahmi cu kum 1984 ah tlamtlinh a si i, Pu Hmunhre le Pu L.Chinzah nih an rak chuahmi - 'Laica Hram Thawknak' (1984) cu Primary School,  Class-I sianghngakchia nih an rak cawn. Sihmansehlaw, zeitik caan tiang dah an rak cawn tile zeitin dah an thanchoh ti cu theih a har ngai cang. Kum 1990, December 20 Record ah cun - "Kum 1990 ah 'Laica Hram Thawknak' cu revised a rak si i, kum 1991 academic session caan chung ah cawn si seh law, 1992 academic session chung ah Class II, III, IV Laica cawnnak cauk rak tuahser ding in Pu Thangchuak nawl si seh law; a bawmchantu ah - Pu L.Zathang, Education Officer, Pu HC.Lalhnging, Secretary, Primary Education Board le Pi Thliazing, DCSWO si hna seh ti in biakhiah, (ceihhmainak) an rak ngei. Cun, kum 1992 thawk in Laica cu Class IV tiang cawn a si. Thathi in kalpi a si le silo cu a fiang ti lo. Kum 2000 ah LADC Executive Committee nih Laica thanchohnak lei ah biakhiahnak (ceihhmainak) a rak tuah (ngei) thaan rih i; 'Primary School kip ah Laiholh thiammi cawngsaza (teacher) chiah (umter), cawngsaza rian laak tik ah Laiholh thiam duhsak (voh) bik si seh ti le Laica cawnpiak taktak kho ding in trainning-nak pek si seh' ti in. Cun, Laica cawnnak zong a vun thangcho ve ciahmah i, kum 2005 ah cun Middle School ah Class VIII tiang cawn a rak si. Hi Laica cawnnak cabu hi....(Class II in Class VII tiang) Pu Ngunkhar le Pu Thangchuak tuahmi a si. Kum 2009 ah Pu Biakmuan le Pu LH.Lalhmunmawi nih an rak revise.

(Dal - 3 nak ah pehzulh thaan a si lai...)

Comments