LAI ARFI B. SANG CEM OF RULKUAL


B. SANG CEM


B. Sang Cem cu kum 1925 May thla ni 8 ah khan Khen Khuai le Pi. Hnem Tial fanau lakah upa bik si dingin Rulkual khua ah a hong chuak, Kum 1943 ah Rulkual Bawi fanu Mang Bor he an I thitumh hnu ah Pathian nih fanau Pakua nu pathum le Pa pathuma pek hna I cu hna cu : 

            1). B. Lian Hrang
            2). B. Sang Hmun
            3). B. Tial Thluai
            4). B. Lal Zik Pui
            5). B. Lian Khum
            6). B. Tin Kai
            7). B. Lal Hum
            8). B. Lal Muan Awm
            9). B. Lal Ram Eng

            B. Sang Cem hi mi tumruh le raltha tih ngei lo mi a si I khua le ram caah ral le sa lak zongah hnangampi tlak a si, Voikhat hna cu Ngalhriang sum 7 hi a a kah I a thih lo caah lungmit butin a um lio ah cun a namte in a vih I a rak thah beh a meithal mu nih hin a thluak phan loin a luruh a rak den sawsawh men lawng hi a rak si, hi pinah hin Fung zong a rah kah bal cang, cu hlanah voikhat a rak kah bal cang nain a rak thih lo caah naih te in kah a duh I a meithal khu nih hin Fung hmul hi uh ter deuhthaw I naih in a rak kah.
            Kum 1950 ah inn 3 he lawng R. Vanhne khua hi a rak tlak I tuah cun khua ngan ngai a si ve cang pinah hi khua thawkin Lairam huap ah a minthang mi zong tampi an rak chuak cang. India nih zalonnak a hmuh thawkin Politics hi a rak luhhnawh ve cang kum 1953 ah khan Pawi Lakher Regional Council (PLRC) ah Independent Candidate in a rak I cuh ve nain Vote 15 lawng a rak hmuh nain lungdong duh loin Politics cu a rak zuanhnawh thiam thiam ko, Pawi- Lakher ramah hin khua le khua pakhat le pakhat karlak ah ramri buai a rak tam ngai caah Chief Executive Member (CEM ) nih cun ramri buai zohfel le remnak tuah dingin afial I,  khaw thum ah remnak le daihnak a chuahter caah CEM nih cun Pawi- Lakher Boundary Commision Chairman dingin direct in a rak ruat.


            Kum 1957 ah Lakher ai awh in Mizo District Council ah MEMBER OF District Council (MDC) ah thim a rak si I, hi rian a tuan cuahmah lio ah hin Mizo zirtirbu ( Mizo Text book) ah catial mi cheukhat cu Phunkhat le phunkhat zeirellonak a si in a hngalh caah complaint a tuah I tutiang in cu catial cu hlonh thai a si cang cu an catial mi te cu hihi a rak si.

            “ Pawnpui chhe duh Pawite bawk
            Vacha thlawhpui Pawite bawk”

            Timi hi a rak si I, hi biate nih hin hngakchia thinlung ah Phunkhat le phunkhat I zohniam nak chuahter khotu si in a hngalh caah complaint a rak tuah nak hi a si.
            Hlan ah cun Pawi- Lakher ramah hin Political Party pakhat lawng lawng a rak umtawn I cu Party min ah cun Tribal Union tiah a min an rak sak cu ah cun B. Sang Cem hi Vice President hna ah thim a rak si . caan tawite hnu ah Tribal Union cu Chin National Front tiin hun thlen a si I cu Party thar ah cun Party Chief Whip ah thim a rak si. Hi rian a tuan lio ah hin Mizo NATIONAL Front nih cun India cozah lakah Independence a puan lio le Mizoram cu Rambuai ah puan a si kaw rinhlrlh thil ah B. Sang Cem cu MNF nih an tlaih I ramtang ah sau ial te an rak tan ter a sualnak an hmuh ah chun a nunnak tiangin lak ding arak si, a sinain MNF nih a sualnak an hmuh khoh lo tik ah an chuah than lawng hmanh silo in forhfialnak le biatha tampi halnak tiang in an hman thai mi a rak si. Hi bantukin an zumh ngai ngai nka a ruang pakhat cu zaankhat cu MNF ramtang Camp cu ral nih an hong naih ngai cang caah MNF ralkap pawl cu an thin a phang ngai ngai cang a si nai Pu. B Sang Cem nih cun tih le ther lo tein ral a rel piak hna forh hna caah le himdan tein an chuah khoh caah a cungah zumhnak tak tak an  geih phah. MNF kutchungin a chuah hnu ah mi sinah a chim hmasak bik mi cu “ MNF nih hin kan mah nak hmanh in an miphun an rak dawt deuh ko a si nain a kal zia le sullam an hngal I a si” a rak ti bal. hi bia a chim caah hin a si bik ko lai dah tiah ruahdam a si I caan sau lo te a rauh hnu ah India ralkap nih an hong tlaih ve than hawi I Lawngtlai khua ah caan tawite an chiah hnu ah Lunglei ah thial than a si, Lunglei ah hin lengchuah cu sianh a si nain an khua tiang tlun bel cu sian a si lo. Lunglei khua a um lio ah hin Chin National President cu a thih caah President sinak cu a kutah a um colh ve I a rian zong a tuan colh ve.

            Lunglei a um lio ah hin khua fonh mi (Village Grouping) pawl kha Ration Card tuah Cozah nih a rak sianh hna lo I, Lunglei SDO cu a mah pumpak in a va chonh tawn tikah Lunglei SDO nih keimah ho in Villege Grouping pawl cu kan va zoh hna lai a ti caah an pahnih ho cun an va vehvat hna. Khua pawl an khomhnak hmun an va phak ah cun an luhnak inn hmasa bikah an Fang chiahnak ah buhfang pakhat hmanh um loin an meicum ah Zusa pahnih lawng an hmuh pinah an kal nolh nak in kip zongah cun fangfak pakhat hmanh hmu loin Bahra le zusa ti deuh lawng hna an hmuh caah B. Sang Cem biachim mi cu a dik timi kha Lunglei SDO nih a hmuh tikah Relief Committee an ser colh I Ration Card zong an tuah piak colh hna pinah riantuan ding zong an kawl piak colh hna I Lunglei Falkawn ah khin lamco in an rak I hlawhfa ter tawn hna cu caah tutiangah cu lam cu B. Sang Cem road tiah a min an bunh lan.

            Hi pinah hin Mizo District Council ah a rak um lio ah hin Assam Chief Minister sinah kan nih Pawi-Lakher hna hi miphun thangcho lo le dirhmun niam tuk kan si rih caah Special Quota cu cozah rianah hong kan tuahpiak kho u law a tha tuk hnga cu a si lo ah cun kan miphun hi kan thangcho khoh lo pinah a niam chin lengmang kan panh ko lai tiah a rak hal caah Pawi- Lakher nih cun Special Quota cu ngei in mi 200 leng cu Cozah rian ah a rak khumh ve khoh hna. Cu pinah Lakher khua 13 le Pawi khua zeimaw zat ah Private Primary School cu Cozah sianginn si dingin a cohlan piak dih fawn hna.

            Lunglei I a um lio ah hin Assam Chief Minister B.P. Chaliha cu Lunglei a hong phan I B. Sang Cem nih cun a rak ton zau I a duh paoh chim hmasa loin B.P. Chaliha sinah cun “RAL Bantukin maw na kan zoh, fa chungchuak bantukin?” tiah a hal hmasak CM nih cun “ Chungchuak fa bantukin kan zoh ko hna” tiah a rak leh ve ai. Cu le cang ka B. Sang Cem nih cun “ District  hong kan pe, kan nih cu Mizo kan si lo caah tu ah kan ram mi MNF ah ai tel mi tampi hna zong hi MNF kut tuar an tih caah ai tel sawsawh mi an si ko, Mizo kan silo caah Pawi- Lakher Regional Council zong pek kan si, District na kan pek a si ah cun tu ah MNF ah ai tel mi tampi hna zong hi an hong chuak lai” tiah bia a chimh. Assam CM nih cun a bia cu tha te in a ngaih piak I a tlun hnu nithum ah Cabinet Meeting a auh I Cabinet Meetting biachuah bantukin Chimtipi District cu pek kan hong si than. Cu a si caah B. Sang Cem hi Chimtipi District kan ngeih khoh nak hng alam sattu pakhat cu a si hrim ko kan ti khoh.

            Kum 1969 ah khan Mizo District Council ah Pawi ai awh in Independent Candidate in thim a rak si I, hi tan ah hin Deputy Chairman Mizo District Council rian an rak pek.  Mizo District Council cu Union Territory ah chiah a hong si tikah khan Paw, Lakhe le Chakma District Council cu a hong um ve colh I, Pawi District Council Member ah ruat si in Cahirman hmasabik rian zong a tlaih colh fawn.

            Hi pinah hin khuatlang caah mi tangkai ngai si in VCP rian zong a peh in term thum tiang a rak tuan cang, a mah hi 1 Classs Contractor zong a si I, a mah ho cin Ex- Councillor zong an dirh I President sinak cu a hoih caah Vice President rian a rak tlaih hi pinah caan zei maw cen cu Pawi District Council tangah Judicial Officer rian a tlaih fawn,  Lawngtlai Primary Health Center le Block chiah tertu a si pinah hin Electrict Veng Middle School Board Chaiman rian zong a tlaih chih fawn.
            B. Sang Cem nih hin LIKBK le BCM nih biakinn hmun cuh in Court tiang an phanh mi cu a duh lo ngai ngai I hi hi ramnak tuah a duh ngai ngai tawn a si nain a tuah kho bal lo, Cancer zawtnak nih a tlun hnoh chih beh caah a damlo nak ihkhun tangin a fapa B. Lian Hrang sinah cun biacah in “ MDC ah hin na tlin hrim hrim ding a si, cun LIKBK le BCM karlak buaibainak hi hun remh na rak I tim lai” tiah bia a cah. Hi lawng silo in a fapa sinah chim rih mi cu “ MDC na si tikah cun an vote tu hna lawng silo in an vote lo tu hna zong na zoh hna ding ai dang ding a si lo,  tu ah an vote lotu hna nih hin a hlan ah khan an rak ka vote ve khoh ko, cu caah ho hmanh hi zohhrannnak le thleidannak na ngeih awk a si lo” tiin. 

            B. Sang Cem nih hin nupa 63 a remh hna pinah Khuatlang le pakhat le pakhat buainak zong voitampi a remh cang.
            A fale dirhmun tlawmte :
            1). B. Lian Hrang : EX- MDC, LADC ( Bualpi NG, ‘W’ Constituency )
            2). B. Lal Hum : Ex- MDC (EM), LADC (L-III, Constituency).

Comments